Amish – Eymişler
Bize Kars kaşarını öğreten topluluk.
Avrupadan göçe zorlanınca, Bazılarını topraklarımıza kabul ettiğimiz Eymişler bugün çoğumuzun severek yediği Kars Kaşarı kültürünü öğreten, Kars gibi İstanbul, Eskişehir, İzmire yerleşen ve ordan ABD - çoğu inanç hürriyeti din konusunda nerdeyse herkesi kabul eden Pensilvanya eyaletine göç eden tuhaf bir dini topluluk.
Eymişler, sade yaşamları, sade giyimleri ve modern kolaylıklara karşı isteksizlikleriyle tanınan Hristiyan Anavaftiz bir gruptur. 17. yüzyılın sonlarında Avrupa’da ortaya çıkan Eymişler, dini baskılardan kaçmak için Türkiye gibi bazıları Kuzey Amerika’ya göç etmişlerdir. Günümüzde çoğunlukla Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da, özellikle Pennsylvania, Ohio ve Indiana gibi eyaletlerde yaşamaktadırlar.
Eymiş Kültürünün Temel Özellikleri
1. Tarih ve İnançlar
- Kökenler: Eymişler, Protestan Reformasyonu sırasında Anabaptist hareketinden türemiştir. Jakob Ammann tarafından kurulan bu grup, yetişkin vaftizine, dünyevi etkilerden uzak durmaya ve İncil’in kelimesi kelimesine yorumlanmasına önem verir.
- İnanç: Eymiş inançlarının merkezinde tevazu, sadelik ve topluluk yer alır. "Gelassenheit" adı verilen Alman kökenli bir terimle, Tanrı’nın iradesine teslimiyeti, alçakgönüllülüğü ve özveriyi ifade ederler.
2. Toplum ve Aile
- Aile Yapısı: Eymişler geniş aileleri değerli görür ve çocukları birer nimet olarak kabul ederler. Aileler genellikle tarım ya da küçük işletmelerde birlikte çalışır.
- Toplum Yaşamı: Eymiş toplulukları sıkı bağlarla birbirine bağlıdır. Dayanışma ve iş birliği esastır; örneğin, topluca bir ahır inşa ettikleri "barn-raising" etkinlikleri düzenlenir.
3. Teknoloji ve Yaşam Tarzı
- Teknoloji: Eymişler, gereksiz dikkat dağıtıcıları önlemek ve sadeliği korumak için teknolojiyi sınırlı kullanır. Elektrik şebekelerinden uzak durarak gaz lambaları veya güneş panelleri kullanırlar.
- Ulaşım: Çoğu Eymiş, araba yerine at arabası kullanır. Ancak bazı topluluklar özel durumlarda sınırlı araç kullanımına izin verebilir.
- Giyim: Kıyafetleri sade, işlevsel ve genellikle el yapımıdır. Erkekler koyu renk pantolon ve şapka, kadınlar ise uzun elbiseler, önlükler ve başörtüsü giyer.
4. Eğitim
Eymiş çocukları, topluluklarının işlettiği tek odalı okullarda eğitim alır ve genellikle sekizinci sınıftan sonra formal eğitimi bırakırlar. Eğitimleri, pratik becerilere odaklanır.
5. Dil
Eymişler, Pennsylvania Dutch adı verilen bir Alman lehçesi ve İngilizce konuşurlar. Bazıları dini metinler ve ibadetler için Hoch Deutsch – Üst Almanca kullanır.
6. Çalışma ve Ekonomi
- Tarım: Eymişler tarih boyunca organik ve sürdürülebilir tarım uygulamalarıyla tanınmıştır.
- Zanaatkârlık: Birçok Eymiş mobilya, yorgan ve diğer el yapımı ürünlerde ustadır.
- İşletme: Fırın, pazar ve tamirhane gibi küçük işletmeler işletirler ve genellikle Eymiş olmayan müşterilere hizmet verirler.
7. Dini Uygulamalar
- İbadet: İbadetler kiliselerde değil, üyelerin evlerinde yapılır. İncil okumaları, ilahiler ve vaazlar odak noktasıdır.
- Vaftiz: Yetişkin vaftizi, Eymiş inancı ve topluluğuna tam bağlılığı sembolize eden önemli bir geçiş ayinidir.
- Aforoz: İnançlarını terk eden ya da kurallarını ihlal eden kişiler aforoz edilebilir ve toplumdan dışlanabilir. Bu uygulama topluluğa göre değişir.
8. Gençlik ve Rumspringa
"Rumspringa" sırasında Eymiş gençleri, Eymiş yaşamına tam olarak bağlı kalmadan önce modern dünyayı keşfetme özgürlüğüne sahiptir. Çoğu topluluğa geri döner ve vaftiz edilir.
9. Sağlık ve Tıp
Eymişler, geleneksel yöntemlerle modern tıbbı bir arada kullanır. Sağlık sigortası yerine, genellikle topluluk fonlarıyla tıbbi masrafları karşılarlar.
10. Kültürel Zorluklar
Eymişler, geleneksel değerlerini modern etkilerle dengelemek konusunda zorluklarla karşı karşıyadır. Teknoloji, Eymiş olmayan komşular ve yasal düzenlemelerle artan etkileşimler bu zorluklardan bazılarıdır.
Sonuç
Eymiş yaşam tarzı, inanç, gelenek ve topluluğun eşsiz bir birleşimidir. Sadelik ve tevazuya verdikleri önem, modern toplumun hızlı ve teknoloji odaklı kültürüne keskin bir tezat oluşturur. Tüm farklılıklarına rağmen, Eymişler miraslarını koruyarak çağdaş dünyanın karmaşıklıklarına karşı dirençli ve uyumlu bir yaşam sürdürmektedir.
Faydalı Ek kaynak video: https://www.youtube.com/watch?v=XFpAlhdQNHA