KERİZ "yer altında su yolu’’ anlamlı dünyanın 2. Mühendislik harikası KARIZ kanalları.
Necip denen lakin hala çöl bedevileri gibi yaşayan araplar ortada yokken dünyaya ışık saçmış ‘’Uygar anlamlı UYGUR TÜRK’’ MÜHENDİSLİK HARİKASI, 5 BİN KİLOMETRELİK KANAL, Çin seddinden dahada uzundur.
İstanbul teknik üniversitesindeki AKIŞKANLAR MEKANİĞİ derslerinde okuduğumuz: SULARIN UZAK YERLERE NAKLİ İÇİN KANALLARDA OLUŞTURULMASI GEREKEN YARIM YAMUK OPTİMUM KESİTLER, 3 KATLI ENTEGRAL VE VEKTÖREL ANALİZ BİLGİSİNİ GEREKTİREN TÜRK DEHASI ‘’KARIZ’’ KANALLARI…..
M.Ö. 200 - UYGUR TÜRKLERİ tarafından yapılan, Tanrı Dağlarından topladığı suyu, 5.272 Km çölün altından, TURFAN şehrine getiren mühendislik dehası, dlimizde ‘’Turfanda’’ mevsimin başında ilk yetişen meyve, sebze kelimesi TURFAN şehrinde bulunan Türk Mühendislik Harikasıdır. Deniz seviyesinin altında olan Turfan vilayetinin merkezi olan Turfan şehri, su kaynakları bulunmayan ve iklimi son derece kurak bölgedeki su sıkıntısından ötürü, 2.2oo yıl önce Tanrı Dağlarından Turfan istikametinde toplam uzunluğu 5 bin 272 kilometre olan yer altı su kanalları inşa edilmesinin ardından bölgede yetişen Türk dili dehası ''Dîvânu Lugâti't-Türk'' isimli yapıtını, İslamiyeti incelemek için geldiği Bağdat'ta 1074 yılında tamamlayıp doğduğu yere dönen, 1008 Türkistan - Bugünkü Çin özerk TÜRK UYGUR bölgesinde doğan Kaşgarlı Mahmut Turfan'ı ‘’cenneti andıran güzel manzaralara sahip diyar’’ diye tanımlandı.
Turfan`ın su ihtiyacının yüzde 30`u, hala bu yer altı kuyuları olan, bugün ‘’gerçeğe benzerle aldatma KAREZ – KERİZ’’ kelime anlamlı kanallarla sağlanıyordu. Tarihte kuyu kanalları olarak adlandırılan Karez kanalları, yöre insanlarının Tanrı Dağlarında eriyen kar sularının yer altına sızmasından oluşan sudan yararlanması için inşa edilen bir sulama projesi Karız Kanalları; Bugünkü Çin - Sincan tamamı ANLAYABİLECEĞİMİZ TÜRKÇE KONUŞAN ‘’Uygur Özerk Bölgesindeki’’ Kazakistan sınırındaki Turfan vilayeti, çöl tanımına uygun kurak bir iklime sahip olsa da, binlerce kilometreden taşınan Tanrı Dağlarının sularıyla bir bereket havzasıdır. Başkent Urumçi`ye iki saat uzaklıkta 600.ooo nüfusuyla BİNLERCE YILDIR – tüm dünyaya ‘’örnek’’ olmuş canlı bir tarım merkezidir.
Urumçi`nin doğusunda olan ve çok sıcak olmasından ötürü halk arasında `Ateş Bölgesi` olarak adlandırılan Turfan, yeraltı su şebeke sistemi dünya uygarlık tarihinin en eski önemli yapıtı Çin Seddi kadar uzundur. Çölün altına bir ağ gibi örülen kanallar, dünyanın en büyük ilk mimari harikasıdır. Yapımında Kullanılan İleri Düzey Bilgi ile ‘’KERİZ - Karız Kanalları’’ Tanrı Dağları’ndan topladığı suyu, çölün altından geçirerek Turfan’daki yerleşim birimlerine götürmektedir. Kanal boyunca açılan aralıklı kuyular yardımıyla tarım alanları sulanmıştır. Tanrı Dağları ve Turfan Bölgesi arasındaki kısım, aşırı sıcak olan çöllerden oluşmaktadır. Bu sebeple suyun buharlaşmasını önlemek için bu kanallar yerin altına inşa edilmiştir.
Karız - Kehriz kelimesi; günümüzde Anadolu’da kullanılan “keriz” anlamını taşımaktadır. Bu sözcük; aslında sebil, herkesin kullanımına açık çeşme manasına gelmektedir. Dünyanın ikinci uygarlık harikası olarak kabul edilen derinliği 110 metreden başlayan kanallarda belli aralıklarla kuyular açılmıştır. Bu kuyular 90, 80, 70, 60 en son Turfan ’da 10 metrenin altına inmekte ve tamamı ‘’yerçekimi kuvveti’’ ile çalışmaktadır.
M.Ö. 500’lü yıllarda Uygur Türkleri tarafından yapılan bu kanallar, muhteşem hesaplamalar yapılarak tasarlanmıştır. Kanalların eğimi, açısı, suyun akışının sağlanması, suyun doğru yoldan gitmesi için ileri düzey matematik, fizik ve mühendislik becerileri kullanılmıştır. Kanalların inşasında kullanılan teknikler, iyi organize olunmuş ileri derecede bilgiye sahip bir uygarlık olduklarını göstermektedir ‘’Pompa gereksinimi olmadan’’ suyun yüzeye çıkarılması sağlanmış ve su en verimli şekilde kullanılmıştır.
Hiçbirinin anası ne Türk nede müslüman olmayan, haremlerinde yüzlerce İÇOĞLAN, devşirme askerlerinin seks ihtiyacını karşılama adına ordularında ‘’Civan – civelek’’ genç erkek taburları bulunduran SAPKIN osmanlıseverlerce ‘Göçebe, barbar bir halk olarak tanıtılan Türklerin, aslında medeniyeti yaratan olduğu ortaya çıkmaktadır. Turfan Bölgesi’nde yaşayan Türk mühendis ve ustaların yaptığı, herbiri günde 858 metreküp su taşıyan 1.ooo den fazla kanallar ve su barajları, Milattan önceki tarihler – adına banka kurduğumuz ‘’Sümerler’’ döneminin matematiği ile eşdeğerdeydiler.
Kanalların inşası sırasında işçilerin hava alabilmesi ve çıkarılan toprağın, çamurun boşaltılması için 20 ile 30 metrelik aralıklarla dik kuyular açılmıştır. Kanallarda bulunan barajlar ise su miktarını ayarlayan su deposu işlevini görmüş Kanallar, inşasında işçilerin ancak oturarak çalışabildiği bilinmektedir. Günümüzde sorunsuz bir şekilde çalışmaya, su taşımaya ve Turfan bölgesi için hayat kaynağı olmaya devam etmektedir.
Türklüğünden utanan – ATASI BELİRSİZ - sözüm ona Necip ! bedevi arapseverlere atfola …