Quakers - Kuveykırlar
William ‘’Penn’’ ve Sylvania
"Doğru, herkes karşı olsa bile doğrudur; yanlış ise herkes desteklese bile yanlıştır"
Çoğumuzun filmlerde sıklıkla ismini yulaf ezmesi - mısır gevreği ve hatta madeni yağlar ... ürünleriyle görüp tanıdığı, İngiltere kökenli değişik bir inanç..
Quakers (Dostların Dînî Derneği), 1647 yılında İngiltere’nin East Midlands bölgesinde George Fox, İngiltere Kilisesi’nden hayal kırıklığına uğramıştı. Tanrısal vizyonlara tanık olduğunu iddia eden Fox, kilisenin resmi doktrinlerinin dışındaki bir mesajı vaaz etmeye başladı. Sonunda dine hakaretten tutuklandı. Sorgulaması sırasında, suçlamalarda bulunanlara Tanrı’nın kelamını işitip titremelerini öneren bir İncil ayetini alıntıladı. Bu sözleri nedeniyle alay edildi ve “Quaker” (Titreyenler) lakabıyla anılmaya başlandı. Ancak Fox yılmadı ve kendisi ile takipçilerine bu lakabı benimseyerek “Arkadaşlar Topluluğu” adını ekledi.
Mevcut Hristiyan mezheplerinden ve tarîkatlarından memnun olmayanlar tarafından 17. yüzyıl ortalarında İngiltere'nin kuzeybatısında ortaya çıkmış bir mezheptir. Üyeleri Arkadaşlar ya da İngilizce: Religious Society of Friends olarak adlandırılır. Tarihçiler, mezhebin kurucusu ve en önemli erken dönem lideri olarak George Fox'u (1624 - 1691) gösterir.[1] Quaker, Mennonite Kilisesi ve Brethren Kilisesi'yle birlikte Hristiyan pasifizmini savunan üç tarihî barış kilisesi'nden biri olarak değerlendirilir.
ABD, Avustralya, Bolivya, Galler, İrlanda, İskoçya, Kenya ve Kosta Rika gibi ülkelere yayıldı. Günümüzde başta Afrika, Birleşik Krallık ve Kuzey Amerika olmak üzere birçok bölgede mensubu bulunmaktadır. Quakerlerin toplam sayısı nispeten düşük olsa da (bütün Dünya'da yaklaşık 350.000) Pensilvanya; Philadelphia, Newberg, Oregon; Greenleaf, Idaho; Whittier, Kaliforniya; Richmond, Indiana; Friendswood, Teksas; Birmingham, İngiltere ve Greensboro, Kuzey Karolina gibi yerlerde Quaker etkisi yoğun şeklide görülmektedir.
İlk Yıllar ve Gelişim
Grubun popülaritesi arttıkça ana akım Hristiyanlar onları tehlikeli bir mezhep olarak görmeye başladılar. 1662’de İngiltere Parlamentosu, Quaker uygulamalarını yasa dışı kılan bir yasayı kabul etmek zorunda kaldı. Kendi ülkelerinde istenmediklerini hisseden Quakerlar, inançlarını özgürce yaşayabilecekleri yeni bir ülke arayışına girdiler.
Quakerlar Amerika’da
1650’lerde Quakerlar Amerika’ya geldiler. 1655 yılında Elizabeth Harris adında bir kadın, ailesini geride bırakarak Chesapeake Körfezi’ne ulaştı. Görevi, Püritenleri Quaker inancına döndürmekti. Püritenler de Quakerlar gibi İngiltere’den dinsel baskılar nedeniyle ayrılmışlardı, ancak Yeni Dünya’ya vardıklarında kendi inançlarına aykırı olan diğer dinleri bastırdılar. Elizabeth Harris’in ikna edici bir tarzı olmalıydı ki, birçok üst düzey Püriten Quaker inancına geçti.
1656’da Mary Fisher ve Ann Austin Massachusetts’e vardığında, çok uzun süre vaaz verme fırsatı bulamadılar. Hemen tutuklandılar, cadılık suçlamasıyla karşılaştılar ve hızla Barbados’a sürüldüler. Mary Dyer ise bu kadar şanslı değildi; vaaz vermeyi bırakmayı reddettiği için 1 Haziran 1660’ta idam edildi. Bu olay İngiltere’de şok etkisi yarattı ve Kral II. Charles, Quaker inancını ilan edenlere ölüm cezası verilmesini yasakladı.
George Fox ve Barış Mesajı
1661 yılında George Fox, Quakerların pasifist niyetlerini belirten bir barış mesajı kaleme aldı. Bu, Quakerlara yönelik korkuları bir nebze yatıştırdı. Fox, 1671 yılında Amerika kolonilerini gezmek üzere yola çıktı ve 1673 yazının sonunda geri döndü. Bu dönemde Barbados’taki plantasyon sahipleriyle sorun yaşadı, çünkü köleler ve özgür insanlar arasında ayrım gözetmeden vaaz veriyordu.
William Penn ve Pennsylvania’nın Kuruluşu
1657 yılında, Amiral Penn’in 13 yaşındaki oğlu William Penn, Quaker inancıyla tanıştı. Bu, yaşamının akışını değiştirdi. William, Quaker inancını benimseyerek defalarca hapsedildi. Babasının ölümünden sonra William Penn, Quakerlara sığınacak bir bölge kurma hayaline odaklandı. 4 Mart 1681’de Kral II. Charles, Penn’e 46.000 mil karelik bir arazi tahsis etti. Penn, bu bölgeyi "Sylvania" olarak adlandırdı, ancak Kral’ın ısrarıyla adına "Penn" ekledi.
Pennsylvania’nın kurulmasıyla birlikte William Penn, din özgürlüğü ve hoşgörü üzerine bir "kutsal deney" gerçekleştirmek istedi. Yerli Amerikalılarla güçlü ilişkiler kurmaya öncelik verdi, dillerini öğrendi ve hiçbir toprağın zorla alınmamasını şart koştu.
Quakerların Tarihsel Rolü
Quakerlar kölelik karşıtlığında öncü oldular, Yerli Amerikalıların haklarını savundular ve ABD’nin sosyal adalet tarihine önemli katkılarda bulundular. Özellikle John Woolman gibi figürler, köleliğe karşı mücadelenin sembolü haline geldi.
Quakerlar, Amerika Bağımsızlık Savaşı, İç Savaş ve sonrasında da sosyal adalet için çalışmalarını sürdürdüler. Ayrıca, kadın hakları ve barış hareketlerinde de etkili oldular.
Modern Quakerlar
- yüzyılda Quakerlar, küresel misyonerlik faaliyetlerine yöneldiler ve Kenya, Hindistan, Çin gibi bölgelerde aktif hale geldiler. İkinci Dünya Savaşı sırasında Yahudi mültecilerin korunmasında büyük rol oynadılar. Günümüzde, Quakerlar barış ve adalet için çalışmaya devam ederek, insani krizlerde yardım sağlamaktadır.
Quakerların tarihine dair bu özet, onların sosyal adalete ve barışa olan bağlılıklarını gözler önüne seriyor. William Penn’in "Doğru, herkes karşı olsa bile doğrudur; yanlış ise herkes desteklese bile yanlıştır" sözü, Quaker mirasını özetlemektedir.