Her seçimde genel olarak duymaya alıştığımız sözler: Şu sandıkta oy çalındı, bu sandıkta hile var. Şüphesiz bugünkü oy kullanma yönetimlerinde seçimlerde sahtekarlık yapmak mümkündür. Mükerrer oy kullanmak, sahte kimlik belgesiyle oy kullanmak, sandıktaki oyları ve tutanakları değiştirmek vb.
Ancak adalet kurumu bu tür sahtekarlıkları engellemek amacıyla bazı araçlar da geliştirmiştir. Parmak boyası, her sandıkta partilerden görevli bulunması, itirazlar, yeniden sayım vb.
Mevcut oy kullanım sisteminde parmak boyası tekrar tekrar oy kullanılmasını, sahte kimlik belgesiyle oy kullanımını engellemeye yönelik bir uygulama olarak çok güvenilir bir araç iken, bazı siyasilerin bu aracı kaldırması, haliyle mükerrer ve sahte kimlikle oy kullanımı şüphesini ciddi ölçüde arttırmıştır. Bu türden sahtekarlıkları tespit etmek sandık görevlileri tarafından çok da kolay olmamaktadır.
Diğer taraftan sandıkta oy kaydırması yapmak ve bunu gizli yapmak çok kolay bir yöntem değildir. Eğer her partiden birer sandık görevlisi varsa ve bu görevlilerin tamamı bir parti tarafından satın alınmadıysa, bu sandık görevlileri her bir sandıkta kimin kaç oy aldığını sürecin başından sonuna kadar takip etmektedirler. Ayrıca, bu türden sahtekarlık paylaşımları gördüğümüzde, paylaşıma itibar etmeden önce çok fazla zamanımızı almayacak bir kaç araştırma yapmak doğru değerlendirme yapmamızı sağlayacaktır.
Paylaşımlarda hile yapıldığı iddia edilen sandıklarla ilgili olarak, önceki seçimlerde kullanılan oy ve oyların dağılımları verilerine ulaşmaya çalışırız. Eğer bunu yapamıyorsak, bu sandıkların bulunduğu ilçelerde seçimler itibariyle partilere göre oy dağılımına bakarız. Eğer bu karşılaştırmalar bize garip gelen sonuçlar veriyorsa bu durumda paylaşımın doğru olabileceği, yok oy sayılarında pek bir fark görmüyorsak yanıltıcı olabileceği konusunda bir kanaate ulaşabiliriz.
Örneğin yakın zamanda yapılan paylaşımlardan birinde A ilinin B ilçesinde bir sandıkta bir partiye ait olan oyların tamamının(200-300 arasında bir sayı) bir başka partiye kaydırılmış olduğu şeklinde bir paylaşım gördük. Bu ilçenin tamamında 2018 seçimlerinde o partinin aldığı oy miktarı (480) ile 2023 seçimlerinde aldığı oy miktarını(509) internet araştırmasından tespit ettik. Görüldüğü gibi oy sayısında 29 kişilik bir artış var. Burada kaydırılmış olan oy sayısı ile pek de alakası olmayan bir hareket söz konusu. Bu durumda paylaşımın manipülatif olma ihtimali çok yüksek görünmektedir. Kolayca yalanlanabilecek bir haberi servis etmenin kime ne yararı olacağını da iyi düşünmek gerekir.
Bu gibi durumlarda karşılaştırmalı analiz yapmak hata payınızı azaltacaktır. Hatalı bilgiyi hiç sorgulamadan paylaşmak o hatadan kaynaklanan vebalin de altına girmektir. Başkasının yalanına ortak olup vebal altına girmek istemiyorsak biraz çalışmamız gerekmektedir.