Yarım asıra yakın bir süredir bu kentte Trabzon'da gazetecilik yapıyorum yazıyorum çiziyorum tarihten siyasete spora birçok konuda görüşlerimi dile getiriyorum ulusal gazetede uzun süre çalıştım ulusal gazetelerden yerel haftalık Trabzon Expres gazetesi kurdum Kuzey Expres gazetesi günlük olarak kurdum ve 3 yıl önce gazeteyi devrettim Ondan sonra emeklilik eski deyimde tekavut oldum ancak gazetecilik ve yazarlık içimde hiçbir zaman gitmedim Birkaç yıl önce Trabzon tarihi ile ilgili iki önemli kitaba İmza Attım bunların biri işte bir zamanlar Trabzon Kadim kentin görkemli geçmişi 1 ve 2 cilt olarak kitapları yazdım ardından Trabzonspor'u yönetenler diye Türkiye'de ilk defa yöneticiler bazında bir kitaba da imza attım.
Trabzon tarihi ile ilgili değişik kaynaklardan elde ettiğim bilgilerin yanı sıra 50 100 yıl önce yaşayanlarla yaptığım sohbetlerden elde ettiğim bilgileri harmanlayarak sizlere aktaracağım kimlerle mi konuşmuştum Ben mesela Mahmut Koloğlu la mesela Şevket Çulha la ve daha onlarca geçmiş dönemi yaşayan insan bu kentte yaşayan insanlarla görüşmüştüm ilk programda Ne yapayım ne edeyim dedim nereden başlayayım dedim Dedim ki Trabzon'da özellikle 1915 ile 1924 arası Trabzon'un en hareketli olduğu dönemdir neye diyeyim nereden başlayayım derken aklıma Kahya Yahya ile Ali Şükrü beyin isimleri hemence cken onlar aklıma geldi Ali Şükrü bey önemli Kahya Yahya önemli Ömer Efendi Ömer Hacı Ali hafızzade sonraki soyadı ongan önemli e Mustafa supi denize atan teknede yer alan cavur İmam lakaplı Rami çok önemli dedim.
Buradan başlayayım başlarken ne yapayım dedim ya Aklıma geldi ki ya Ali Şükrü Bey'in mezarı nerede Ali Şükrü Bey'in mezarını bilen var mı Ali Şükrü Bey ile ilgili onca kitap yazan arkadaşımız var ama mezarının nerede oldu bilen bir Allah'ın kulu yok iddialı konuşuyorum bir Allah'ın kulu yok Ali Şükrü Bey'in mezarı nerede bunu araştırmaya başladım önce Trabzon Büyükşehir Belediyesi mezarlıklar Daire Başkanı sayın Saral aradım Dedim ki Sayın Saral Ali Şükrü beyin mezarı nerede dedi ki abi dedi Boztepe'de peki dedim Boztepe'de nerede abi kayıtlarda Boztepe olarak geçiyor dedim Başka yer olarak yok Karadeniz Teknik üniversitesi'de Profesör Uğur beyi aradım ona sordum nereden abi dedi Boztepe dedi veysal ustayı aradım Trabzon tarihi ile ilgili çok önemli kitaplara imza atan ve Trabzon tarihinin bir önemli bir bölümünü Türkiye'de en iyi bilen isimlerden biridir Veysel Bey abi Boztepe dedi 3 be gün önce Bizim Halil ileli ile birlikte dedim ki boztepe'ye çıkacağız Mustafa Eskici var şahiya Yahya'nın E kız kardeşinin torunu ona da telefon açtım çıktık boztepe'ye Ali Şükrü Bey'in mezarını aramaya başladık.
Tabii Ali Şükrü Bey için e önceki dönem büyükşehir belediye başkanı Orhan Bey Boztepe'de bir anıt mezar yaptı yukarıda Şimdi orada yaptı ama şimdi Ali Şükrü Bey oraya mı defnedildi Az ileride Ah Evren D de cami var Ah Evren camisinin de arka tarafında Eee Kahya Yahya'nın ve kardeşlerinin kızının Fransızca öğretmeninin mezarı var Onları da Mustafa eskiciye aldım o biliyor mezarların yerini boztepe'ye çıktık Tabii çıkarken daha önceden sorduğum akademisyenlere mezarı nerede olduğum sorduğum akademisyenler bana Boztepe dediler de ben de kendilerine Şunu dedim ya Ali Şükrü Bey 1922 nisan ayında hunharca öldürüldü Ankara'da cenazesi Trabzon'a geldi belediyenin önünde tören yapıldı Faik Ahmet Barutcu bir konuşma yaptı Mustafa Kemal Atatürk ş irdi ve cenaze oradan boztepe'ye çıktı ve defnedildi.
Boztepe'de defnedilirken de o tarihte hayatta olan öldürülmeden idam edilmeden önce yaşayan Ömer Efendi mezarının başına geldi atın üzerinde beyaz atın üzerine Atatürk'e olan tepkisini Dile getirmek için ağır sözler söyledim şimdi Tabii ben arkadaşlarıma tarihçilerle konuşurken kendilerine şunu sordum ya Bir Mezarın derinliği ne kadardır dedim i birisi 1440 dedi birisi 150 dedim mezar açıcıların değm derde Sülü mezarlığındaki mezar açıcılar gittim uzman onlar devamlı mezar açıyorlar, kaç metre açıyorsunuz dedim Bir Mezarın derinliği ne kadar 150 cm 1 40 cm 1 60 cm yere göre değişiyor peki dedim 1. 40'tan 130'dan aşağıya olmaz dediler bana sonra boztepe'ye çıktım ya yukarıda şeyine şimdi boztepe'nin şu anda Ali Şükrübey için yapılan Anıt mezarla aşağıda kızlar manastırına kadar olan alan olduğu gibi gaya.
Ben arkadaşlara Tabii bu tarihçi arkadaşlara dedim ki ya bu mezar bu yapılan yerde olma şansı yok Niye şansı yok Burası Kayalık yani burada bir 40 bu kayayı deldiler de 1 40 metrelik mezar mı yaptılar buraya E dediler ki yok dediler öyle bir şey olamaz E o zaman bu mezar niye burada yapıldı falan peki sizce dediler bana bu sefer karşı soru sordular Siz de Ali şükr Bey'in mezarı nerede Ben de kendilerine dedim ki Ali Şükrü Bey'in mezarı Ah Evren camisinin arkasında Kahya Yahya'nın mezarının çevresindeki metruk mezarlardan biri gerekçem de az önce kayalıklarda mezar olmaz dememe dayandırdı gerçekten de o bölgede Mezarın olma ihtimali sıfır Çünkü Mezarın derinliği 1 40 Neyse çıktık Tabii Boztepe'de gittik önce Kahya Yahya'nın mezarını hep merak etmişimdir Çünkü Kahya Yahya Köşk yolunda öldürüldüğünde burada tören yapıldı belediyenin önünde O tarihte Trabzon'daki bütün Rum Müslüman bütün Trabzon ahalisi Kahya Yahya'nın mezarı için belediye önüne Oradan da yukarıya boztepe'ye Akın etti Çünkü Kahya Yahya çok seviliyordu sevilmesinin ana nedeni Kahya Yahya o dönemin bütün karanlık işlerinde olmasına rağmen halk tarafından sevilmesinin özellikle Rumlar tarafından sevilmesinin ana nedenlerinden biri yine eskilerin anlattığına göre Topal Osman'la arasında birleşmede kahi Topal Osmana Görele'den Trabzon tarafına gelemeyeceğiniz ki o nedenle Trabzon'da muhacırlı çıkmadan önce 1923 24'e kadar o dönemde e Rus işgalinden sonra Rumların Kahya yahya'ya yönelik olumlu bakmalar ana nedeni onları biraz da korumasından kaynaklandığını düşünüyorum.
Başka türlü olamaz zaten o dönemde bir Rum Eee Mimar da Kahya Yahya için bir anıt mezar projesi hazırlamıştı Eğer İşte o günkü koşullar el verseydi o Boztepe'de kayya Yahya için bir anıt mezar yapılacaktı ve projesi de hazırlardı daha sonra tabii o proje rafa klı zaten Rumlarla 1924 mübadelesinde Trabzon'dan ayrıldılar Neyse kayya Yahya'nın gittik önce mezarını bakalım dedik nerededir diye bir de o Boztepe'deki mezarlığa baktık Kahya Yahya'nın Tabii orada mezarları Mustafa Eskici gösterdi İşte bu dedi Kahya Yahya'nın bu kardeşinin bu kız kardeşinin bu Fransızca öğretmeni Kahya Yahya'nın kardeşi Zekeriya Karaosmanoğlu Karaosmanoğlu Kahya Yahya Evet bu kayya Yahya beraber e kayya Yahya'nın arabasında Fransızca öğretmeni Evet ismi neydi Siz öğretmenim Bu benim annem Kaya Yahya'nın Kardeşinin kızı kardeşin kızı işte oradaki de Dedem kayın en ufak kardeşi Mustafa Mustafa Kayın en ufak kardeşi şu işte Trabzon'a bir dönem damgasını vuran kayya Yahya bak şeyinde e başay bile yok Yaptırmadı.
O dönemlerde buraya bir anıt mezar yapacaktım şimdi burayı şuraya kadar getirdiler devam ediyordu şey eee emniyet Yani devlet Yaptırmadı ve böyle yarım kaldı yani böyle kal şey yapılacaktı Burası Anladım hiçbir şey yapamazsınız dediler böyle kaldı peki burada şeyin mezarı nerede kimin Eee Ali Şükrü'nün mezarı da burada olması lazım İş bilmi bil Ondan sonra döndük oradan ayrıldık Bir de çevreye baktım çevrede 3 be tane yani sayıyı da tam şey edemedim Belki daha fazladır metruk mezar var yani kimisinde baş aak var kimisinde yok Çünkü oradan birinin olması lazım Ali Şükrü'nün mezarı yani o kayya Yahya zaten Şükrü ile birlikte hareket eden Orhan Ömer Efendi Ali Şükrü fayık Ahmet barıtçı Bunlar İttihat terakkiden sonra Trabzon müdafaa-i hukukta ve Enver Paşa taraftarı Bunlar çünkü bütün Trabzon'daki organizasyonlarda Batum'daki Enver Paşa'ya anında para gidiyor bilgi gidiyor bütün şeyinde Enver Paşa oradan Anadolu'ya gelecek milli mücadelede Mustafa Kemal'in yerine geçecek o planlanıyordu bu buradaki olayda Kahya Yahya öldürüldükten bir yıl sonra Ankara'da Ali Şükrü Bey öldürüldü zaten Kahya Yahya öldürülmeden önce Sivas ağır cezada bir davası vardı Sivas ağır cezada büyük de ceza yiyecekti Mustafa süpü denize atan ekipteki Rami Alemdar Onunla beraber yargılanıyordu.
Ali Şükrü Bey şeylerdeki belgelere dayanarak bunları söylüyorum oradan kayya Yahya'yı kurtarıyor ağır cezadan Sivas ağır ceza mahkemesinin başkanı da trabz Beşikdüzü şük Bey onu tanıyor Onu çıkartıyor Neyse ceza almadan Trabzon'a geliyor Kısa bir süre sonra öldürülüyor K öldürüldükten sonra Ali Şükrü bey Ankara'da öldürülüyor Trabzon'a geliyor burada işte gidiyor Boztepe'de defnediliyor Tabii şeyden Kın mezarından geliyoruz orada Orhan gümrükçü döneminde yapılan mezara bakıyorum şimdi şeye gösterişli Anıt mezara bakıyorum hayat hikayesini İşte bu da anıt mezarı Aslında burası o tarihlerde olduğu gibi Kayalıkta ağaçta yoktu burada bu yukarıdaki orm da 1938 39l da o dönemki Trabzon Valisi tarafından ağaçlandırıldı ve buranın ağaçlandırılması da o dünün Trabzon cezaevindeki mahkumlar bu ağaçların çoğunu dik Ali Şükrü'nün içi boş mezarı yani Ali Şükrü'nün mezarı aslında burada değil.
Az önce ki ana mezarlıktır böyle biraz daha yakından bakalım gş diyor gözz 1923 yılında Ankara'da öldürülen cenazesi Trabzon'a getirilen Ali Şükrü'nün e anıt mezarı Aslında Ali Şükrü burada yatmıyor mezarda orada Ali Şükrü'nün orada mezarı yok orası Bir gösteriş için onun da nedeni ne oluyor yani niye öyle bir şey yapıldı ihtiyaç da bugünkü iktidara Şirin görünmek için biraz da Ali Şükrü Bey'in iinde Giresun'da topol Osman'ın e mezarı Kalenin biraz daha altındaydı daha sonra onu tepeye aldılar işte Ankara'da Anıt kabirde Atatürk daha yüksekte Burada da Trabzon'da da Ali Şükriye Trabzon'un en yüksek yerinde bir anıt mezar planlandı kim planlamış İsa ve oraya bir anıt mezar yapıldı ama içi boş olan anıt mezar yani şu görüntüde gördüğünüz Mezarın içi boş oradan aşağı doğru olan kısımda Eee kızlar manastırına doğru gidiyor o kayalıktır Orası orada da Eee herhangi bir mezar söz konusu değil Burada ilk şeyde Ali Şükrü Bey'in Eee Boztepe'de yapılan mezarının Ali Şükrü Bey burada yatıyor şehidimiz falan oradaki görüşte Ali Şükrü Bey'in sonuç olarak mezarı orada değil yani nerede Caminin arka tarafında başka bir yerde olma ihtimali yok çünkü niye o kayalıklarda bir mezar olmas zaten kayıtlarda da öyle bir şey söz konusu değil bu konuda elinde belge bilgi olan varsa buyursun beni tekzip etsin orada yatmayan bir adama anıt mezar yap şimdi Tabii Eskiden günümüze kadar yatmayan bir yerde bir anıt mezar veyahut da işte böyle bir şey mesela Ankara'da Atatürk orada yatıyor şeyde Giresun'daki Kalede Topal Osman alttan alındı yukarıya tepeye getirildi orada yatıyor İstanbul'daki padişahların şeylerin mezarların hepsinin altında bir mezar var yani oraya defnedildi.
Trabzon'da Niye böyle bir şey yapıldı Buna neden ihtiyaç duyuldu Caminin arkasında yapılsa Daha iyi olmaz mıydı Bunu bir kere öncelikle Ali Şükrü Bey'in mezar olayını Öncelikle ilk programda bir kere dile getireyim dedim yani orada boş bir yere anıt mezar yaptık ve oraya da yazıları yazdılar astılar Ali Şükrü Bey kimdir nedir ne değildir zaten Trabzon bu programda Tarih konusunda Önümüzdeki haftalarda yapacağımız yayınlarda Partner olarak Eee Veysel usta La birlikte yapacağız işte Trabzon'un mesela kurtuluşu Rusların Trabzon'dan çekildiği 24 Şubat 1918 tarihi var ya şimdi belediye her yıl burada bir etkinlik yapıyor işte Trabzon'un kurtuluşunu Ankara'dan İstanbul'dan ısmarlama getirdiği tarihçilere anlatılıyor ki Trabzon'da bu işin onca uzmanı olmasına rağmen Önümüzdeki hafta veya 24 Şubat yakın bir süreç içerisinde Trabzon'un kurtuluşunun o gün yaşananları Veysel usta ile birlikte anlatacağız.
Şimdi tarih konularında Tabii benim kitaplarımda da belirli şeyler var E çok önemli konular var onları da anlatacağız anlatacağız dediğimde genellikle Veysel Bey le beraber Bazı konuları detaylı olarak irdeleyip Trabzon'da Sözlü tarih olarak da anlatılanlar vardı bunların Bazılarını ben kitaplarıma da aldım mesela Mustafa Kemal'in Latife Hanım'la ilk kavgasının tam alevlendiği yerin Trabzon olduğunu çokları bilmez kitaplarda da yazmaz 1970'li yılların sonunda bir gün Cemal Osman Paşaoğlu ileri Gazetesinin sahibi 1920'lerde 21'de 22'de gazete çıkartıyordu dergi gazete çıkartıyordu Trabzon'da 90'lı yıllara kadar Cemal hca bgün Latife Hanım'la Eee Atatürk'ün kavgasını Trabzon'da başladığını söylemiştim kenara da not etmiştim onu aradan yıllar geçti bir gün İstanbul'dan bir dost aradı ve büyük amcasının hatıralarını Bana göndereceğini söyledi Ben de kendisine ya bana değil de dedim tarihçi gönder bunu üniversitede yok dedi Siz gazetede bunları dah daha rahat yazarsınız dedi Onun için size göndereceğim onun gönderdiği belgelerde de aynı şeyin kavganın Latife Hanım'la ilk kavganın Trabzon'da patlak verdiğini Erzincan'da sonlandığını yazıyor belge şe içinde Trabzon'daki kavgayı Önümüzdeki süreçte anlatacağım.
Burada yıkılan tiyatro binasına İstanbul'dan ekip geldi Latife Hanım'dan Mustafa Kemal bu da tiyatroya gideceklerdi O tarihte Erzurum'da deprem oldu Atatürk şeyi iptal etti Kavga başladı bunu da e anlatacağım size bir başka olay Trabzon'da O dönemlerde ve daha sonraki 30'lu 35'li yıllara kadar 1920'ler 15'ler 20'ye kadar Trabzon'da çok önemli bir imayı da size tanıtacağım Hacı Alizade Ahmet Hamdi Bey çok ilginç bir yaşam öyküsü var Onu da anlatacağım size e o dönemlerde yine yaşananları ve o dönemden peyderpey böyle zaman içerisinde günümüze doğru yine tarihi konularda görüşlerimizi dinlediklerimi okuduklarımı özetleyecek yalnız tarihte değil yani ileriki programlarda spordan da özellikle Trabzonspor tarihi ve trabzonspor'daki son gelişmeleri Trabzonspor'da dünden bugüne yaşananları da anlatacağız kimlerle İhsan öksüzle Ergun atla Barış Yurdu sevenle onlarla da programım konuğu olacak sporda bilinmeyenleri söylenmeyenleri de sizlere aktaracağım Onun dışında Eee siyasetten de Eee bahsedeceğiz zaman zaman programlarda perde arkası olayları anlatacağız zaten.
Benim gazetedeki Köşem adı oltaya vuranları bunu rahmetli ziyat nemli oltaya vuranlar olarak kullanmıştı Ondan önce de kullanan vardı bu oltaya vuranlar şeklinde aktarmaya çalışacağım Burada tabii anlattığımız aktardığımız anlatacaklarımız da mümkün olduğu kadar kişilik haklarına asla tecavüz etmemeye çalışacağız bel altı vurmaya çalışacağız görüşlerimizi söyleyeceğiz duyduklarımızı okuduklarımızı yorumlayacak yazılmayanlar dile getireceğiz bunun için yapacağınız iş Hasan Kurt YouTube kanalına girmeniz ve beğen tuşuna basmanız ilk programı Belki biraz e Acemi oldum ama ilk programlar genelde böyledir Ama her şeyin doğaçlama yani olmasına özellikle gayret ederim ben Yani ilk programda ne anlattık Ali Şükrü Bey'in Boztepe'deki mezarının orada yapılan Anıt Mezarın içinde Ali Şükrü Bey'in olmadığını açık ve net olarak bunu dile getirdik ha Ali Şükrü'nün ne tür bir o yıllarla neler yaptığını ne ettiğini onu da İleriki aşamalarda anlatacağız öyle söylediği gibi bir vatan kahramanı mıydı işte hangi savaşlara katıldı falan onları da belki katılmadı da katıldığını öyle söyleniyor ya neler yaptığını da Anlatmaya çalışacağız.
Onu da belgelerden belgelerden yazılanlardan harmanlayarak sunacağız Kahya Yahya'nın çok önemli bir şahsiyet aslın Trabzon'un olmamasına rağmen babasının Ege'den Trabzon'a gelip liman işletmesinin daki O günkü limanın kahyası olduğunu çünkü Liman o dönemler çok önemliydi trda babasından o Liman kahyalı genç yaşta Kahya yahya'ya geçtiğini Kahya Yahya'nın o gün neler yaptığını neler ettiğini Hatta o gün İşte komünist hareketin içine bile girdiğini işçileri
örgütlediği güçlü bir yani mafya tik olarak söylesem Ömer Efendi ile birlikte çok büyük bir taraftar kitlesi olduğunu vurucu timde olduğunu onları da belgesiyle bilgisiyle Önümüzdeki süreçte anlatacağız bunları nedir biraz eskilerdeki de yazılanlardan farklı olarak bunları dile getirmeye çalışacağız.
Trabzon'un e 1800'lü Hatta daha önceki dönemlerden Trabzon İmparatorluğu diyorum ben ona Trabzon'un Sultan Mehmet tarafından fethini de farklı bir dle size anlatacağız ondan sonraki dönemde Trabzon'da yaşananlarıda Trabzon niye çok önemliydi pek Roma Dönemine girmeyeceğiz ama Trabzon'un dünden bugüne tarihini de bir özetlemeye çalışacağız özellikle dilden dile gelen anlatımlarla edindiğimiz e bilgileri de sunacağız program bu yani e Hasan Kurt'un YouTube kanalında Trabzon'un dününü bugününü olup biteni rahatlıkla öğrenebilirsiniz ha yalnız Trabzon mu Tabii Trabzon'dan Ankara'ya İstanbul'a da gideceğiz Çünkü Trabzon'un o tarafı da var Onları da anlat kişileri Tabii burada öne çıkartacağız ama bir de genel tabloyu da aktaracağız. Böyle bir harmanlama yapacağız ve bu konuda Eee bilinmeyenlerin perde arkası olayları farklı bir anlatımla sizlere sunacağız.
Sonuç olarak Trabzon'un dününü bugünü Hasan Kurt YouTube kanalından izleyebilirsiniz bu net bir de burada tabii Belki bu konuşmaları Önümüzdeki süreç içerisinde gazete Kuzey adı internet sitemizde de yayınlayacağız daha fazla kişiye ulaşmak ve Trabzon hakkında İnsanları bilgilendirmek isteyeceğiz izlediğiniz için çok teşekkür ediyorum.
Hepinize sağlıklı mutlu günler diliyorum hoşça kalın ..
Hasan Kurt