LAİKLİK ÜRLERİ ... TÜRK SİYASAL HAYATI DERSİ ÖZETİMDEN .....   DİN ve DEVLET İLİŞKİLERİ : Türkler, islamı kabul ettiklerinden beri din, hem toplum ile hem devletle iç içedir..   Barrington Moore ‘’Diktatörlüğün ve Demokrasinin Toplumsal Kökenleri’’ kitabı: İngiltere, Fransa, Çin, Almanya, Rusya, Japonya, Amerika’da yaşanan olaylar sonucunda; bu ülkelerde farklı siyasi sistemlerin nasıl ortaya çıktığını anlatır  Moore’a göre: Tarım toplumundan, kapitalist topluma geçerken; tarımın ticarileşme şekli çok önemliydi; toplumsal gruplar arası kurulan işbirliklerinin biçimleri, farklı niteliklerde olan siyasi sistemlerin oluşmasına neden oldu..                 Din-devlet ilişkileri : ülkelerin siyasi sistemleri gibi farklı gelişmelerden etkilenerek oluştu; bundan dolayı, farklı türde laiklikler oluşmuştur    Laiklik, devletin ve dinin birbirinden ayrılması ilkesini ifade eder ve çeşitli yaklaşımlar ya da türlerle uygulanabilir. Bu türler, devletlerin laikliği nasıl ele aldığına göre farklılaşır. İşte laikliğin bazı türleri: Mutlak Laiklik: Bu modelde, devlet ve din tamamen ayrıdır. Devlet, dini kurumlara ya da dinî meselelerin yönetimine karışmaz. Dini konular tamamen bireysel alan olarak görülür. Örneğin, Fransa'da uygulanan laiklik modeli bu yaklaşıma oldukça yakındır. Pozitif Laiklik: Devlet, dinlerin varlığını kabul eder ve dini grupları, dini özgürlükleri koruyacak şekilde düzenlemelere tabii tutar. Dini kurumlarla bir uyum sağlamaya çalışarak, toplumun genel dini değerlerine karşı nötr kalır. Türkiye’deki laiklik uygulaması, dine müdahale etmeme ancak dini faaliyetleri kontrol altında tutma ilkesiyle bu modele örnek olarak verilebilir. Çoğulcu Laiklik: Bu tür laiklikte devlet, dini özgürlüklerin korunmasına yönelik politikalar izlerken, toplumsal çeşitliliği ve farklı dini inançları tanır. Devlet, tüm dinlere eşit mesafede durarak, onların kendi inançlarına göre yaşayabilmesi için uygun ortam sağlamaya çalışır. Hindistan’da uygulanan laiklik modeli buna örnek gösterilebilir. Amerikan Modeli (Tarafsız Laiklik): Bu modelde devlet, herhangi bir dini desteklemez ya da öncelik tanımaz. Devlet din işlerine müdahale etmez ve dini gruplar devletin kararlarını etkilemez. ABD’de laiklik “dinin özgürlüğü” üzerine kuruludur ve devletin dini sınırlamaması esastır. Sosyalist Laiklik: Bu tür laiklikte, dinin toplumda etkisini azaltma amacı vardır. Devlet, dini etkinlikleri sınırlayarak dini kurumların etkisini minimize etmeye çalışır. Bu model, sosyalist veya komünist ülkelerde, özellikle eski Sovyetler Birliği’nde görülmüştür. Kültürel Laiklik: Devletin resmi olarak laik olduğu fakat dini değerlerin toplumsal hayatta önemli bir yere sahip olduğu modeldir. Laiklik daha çok kültürel bir kavram olarak yaşanır ve toplumun çoğunluğunun dini kimliği ile birleşmiştir. Bazı Güney Avrupa ülkeleri bu modele örnek gösterilebilir. Laikliğin türleri, ülkelerin tarihî, toplumsal ve kültürel dinamiklerine göre farklılık gösterebilir ve her modelin kendine özgü avantajları ile zorlukları bulunmaktadır.