Kurumlardan ortak açıklama: Zeytinlikleri madenciliğe açan yönetmelik değişikliği iptal edilmeli

Aralarında zeytin ve zeytinyağı üreticileri, sivil toplum kuruluşları ve yurttaş örgütlenmelerinin bulunduğu kurumların yaptığı açıklamada, zeytinlikleri elektrik üretimi için madenciliğe açan yönetmelik değişikliği hakkında verilen yürütmenin durdurulması kararının kal

Aralarında zeytin ve zeytinyağı üreticileri, sivil toplum kuruluşları ve yurttaş örgütlenmelerinin bulunduğu kurumların yaptığı açıklamada, zeytinlikleri elektrik üretimi için madenciliğe açan yönetmelik değişikliği hakkında verilen yürütmenin durdurulması kararının kaldırılmasına tepki gösterildi. Açıklamada, zeytinlikleri madenciliğe karşı yeniden savunmasız bırakan bu yeni kararın kabul edilemez olduğu vurgulanırken, yönetmelik değişikliğinin de esastan iptali talep edildi.    Açıklamanın tam metni şöyle:   Zeytinlikleri madenciliğe açan yönetmelik değişikliği iptal edilmeli   83 yıldır yasalarla korunan Anadolu’nun zeytinlikleri, birçok kez madencilik faaliyetlerine, imara, enerji projelerine açılmak istendi. Ancak zeytin üreticileri, yaşam savunucuları, sivil toplum örgütleri ve sendikaların mücadelesi sonucu zeytin ağaçları bugüne kadar korunabildi.    1 Mart 2022’de ise ülkenin ‘‘elektrik ihtiyacı’’ öne sürülerek zeytinlikler kanunlara ve uluslararası sözleşmelere uygun olmayan bir yönetmelik değişikliğiyle madenciliğe açıldı.    1939 yılında yürürlüğe giren 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanununun 20. maddesi şöyle: Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmeleri yapımı ve işletilmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının iznine bağlıdır.   Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 115. Maddesi ise şöyle: “Ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetlerin bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini taahhüt etmesi şartıyla Genel Müdürlük tarafından belirlenen çalışma takvimi içerisinde zeytin sahasının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilir.”   Yönetmelik değişikliği ülkenin hemen hemen tüm bölgelerinden yurttaş oluşumları, zeytinliklerin bulunduğu bölgelerde yaşayan yöre halkı, sivil toplum örgütleri, zeytin ve zeytinyağı üretici birlikleri ve hukukçuların tepkisine neden oldu.    Söz konusu Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e karşı birçok  kurumun açtığı çok sayıda davada, "Zeytinlik alanların maden faaliyetlerinde kullanılması hukuka aykırı" denilerek yürütmenin durdurulması kararları verildi.    Ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan gelen itiraz üzerine davalar bir üst mahkemeye taşındı ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Danıştay 8. Daire ile 10. Dairesinin müşterek bir karar vermesi gerektiğini belirterek bazı davalarda yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı.    Fakat Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun usul yönünden verdiği bu karar davanın esasına ilişkin değil. O yüzden yönetmelik değişikliği hala açıkça hukuka aykırı. Danıştay 10. Daire ile birlikte oluşturulacak ortak heyetin de bu gerçeğe istinaden yönetmelik değişikliğine yönelik yürütmeyi durdurma kararı vermesini ve bu yönetmelik değişikliğinin en kısa zamanda esastan iptal edilmesini talep ediyoruz.   Türkiye zeytin üretiminde dünyada 5., zeytin ihracatında ise 4. sırada yer alıyor. ‘‘Elektrik ihtiyacı’’ gerekçesiyle ülkemizin dış ticaret dengesinin sağlanmasında zeytin ihracatının payı görmezden gelinerek zeytinle ülke ekonomisine daha fazla katkı sağlanması engelleniyor.    Öte yandan, gerek Muğla Akbelen ve Yatağan’da gerekse Denizli Avdan’da kömür madenciliğine karşı ormanı ve zeytinlikleri için mücadele eden yurttaşlar yürütmeyi durdurma kararının kaldırılmasından dolayı kaygılılar. Yakın zamanda Akbelen'de bu yönetmelik değişikliğinden hareketle zeytinliklere girilmiş, 17 zeytin ağacı sökülmüştü. Şimdi yürütmenin durdurulması kararının kaldırılması ile Muğla Akbelen, Yatağan ve Denizli Avdan başta olmak üzere tüm zeytinliklere yönelik tehdidin tekrarlanmasından tedirginiz.    Unutulmamalı ki, soframızdan eksik etmediğimiz zeytinimiz, bin bir çeşit börtü böceğin yaşam alanı olmasının yanında yerel toplulukların da geçim kaynağı. Değil tek bir zeytin tanesini kaybetmek, bu toprakların binlerce yıllık zeytin üretimini daha da artırmamız gerekiyor.   İklim krizi ve gıda krizi göz önünde bulundurularak, Türkiye için hayati önemdeki zeytinliklerinden, enerji üretimi gerekçe gösterilerek vazgeçilme girişiminin hukuka ve bilime uygun olmadığını bir kez daha ifade ediyor, zeytinliklerin koşulsuz korunması talep ediyoruz.        İmzacı kurumlar:  Agrida Tarım ve Turizm Derneği  Alakir Nehri Kardeşliği Antalya Ekoloji Meclisi Ardanuç Cevizli Köyü Kültür ve Dayanışma Derneği Ayvalık Tabiat Platformu Ayvalık Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Derneği  Avdan Platformu Bergama Çevre Platformu Balkon Bahçeleri Bodrum ODTÜ Mezunları Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği Bozcaada Forum Bursa Artvin Sanat Kültür ve Sosyal Dayanışma Derneği Büyük Menderes İnisiyatifi Çeşme Çevre Platformu Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL) Dalyan Turizm Kültür ve Çevre Koruma Derneği Datça Dağcılık ve Doga Sporları Kulübü (DADADOSK)                   Datça Kadın Platformu  Didim Çevre Platformu (DİÇEP) Dikili Kültür ve Çevre Platformu Doğa Derneği Doğal Yaşam Derneği Edremit Çevre Platformu (EDÇEP) Edremit Çevre Derneği Edremit Körfezi Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Dernekler Federasyonu Ege Çevre ve Kültür Platformu (EGEÇEP) Elbistan Hayatı ve Doğayı Koruma Platformu Gökova Ekolojik Yaşam Derneği (GEYDER)  Greenpeace Akdeniz  Gökova Akyaka’yı Sevenler Derneği (GAS.DER) Güllük Körfezi Koruma Platformu Hemşin Yaşam Derneği İkizdere Çevre Derneği İkizköy Çevre Komitesi İklim İçin 350 Derneği Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği Kazdağları Kardeşliği Kömürün Ötesinde Avrupa (Europe Beyond Coal) Kuşadası Çevre Platformu Kuzey Ormanları Savunması Marmaris Kent Konseyi Menteşe Kent Konseyi Muğla Çevre Platformu (MUÇEP) Orhanlı Köyü Kültür Doğa Gençlik ve Spor Kulübü Derneği Proje Evi Sosyal Kooperatifi S.S. Orhanlı Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Sandras’ı Koruma Platformu SlowFood Adana  SlowFood Bardacık SlowFood Fırtına SlowFood Gökova Birliği SlowFood Halfeti SlowFood İda- Çanakkale SlowFood Karaburun SlowFood Kars Birliği SlowFood Kastamonu SlowFood Mahal SlowFood Mut SlowFood Ölmez Ağaç SlowFood Şile Palamut SlowFood Tarsus SlowFood Tarsus Yeryüzü Pazarı SlowFood Teos SlowFood Trakya SlowFood Yağmur Böreği SlowFood Yaveş Gari Bodrum SlowFood Yeryüzü Pazarı Foça Söke Çevre Platformu TEMA Vakfı Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi  WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Yaşam ve Dayanışma Yolcuları Yenifoça Forum Yeşil Artvin Derneği Yeşil Düşünce Derneği Van Çevder Yeşil Yaşam İnisiyatifi YUVA Derneği