Kur değişimlerinden ve küresel enflasyondan etkilenen ilaç sektörü son yıllarda büyük bir değişim geçirdi. T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun kamuya açık raporları üzerinden hazırlanan yeni rapor, ilaç pazarında son 15 yılda yaşanan satış hacmi ve fiyat değişimlerine ilişkin ayrıntıları ortaya koydu. Rapora göre cepten yapılan ilaç harcamaları son 15 yılda 80 arttı.

İthal ilaçlar ve yerli ilaçların ithal girdileri sebebiyle kur kaynaklı fiyat değişimlerinden ve küresel enflasyondan etkilenen ilaç pazarında yıllar içinde yaşanan değişimlere ilişkin son güncelleme temmuz ayında yayımlandı. 17 Ocak 2009 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılmasına Dair Kararda Değişiklik Yapılması Hakkında Karar, temmuz ayının başında yürürlüğe giren düzenlemeyle güncellendi. Sağlık odaklı araştırmalar yapan ECONiX Araştırma, 2007-2021 yılları arasında sektördeki değişimi daha geniş bir perspektifle değerlendirmek için Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun (TİTCK) halka açık ilaç pazarı gözlem raporlarını inceledi.

ECONiX tarafından yaklaşık 15 yıllık raporların bir arada incelenmesiyle hazırlanan araştırmada en çarpıcı sonuç, geçtiğimiz 15 yılda elden satılan ilaçların satış hacminde görülen 80’lik artış oldu. Başka bir deyişle cepten yapılan ilaç harcamaları 15 yıl içinde 80 arttı. Böylece vatandaş her 4 ilaçtan 1`ini cebinden ödemek zorunda kaldı. Ayrıca 15 yıl içinde ilaçların satış hacmindeki artışın 1,5 kat olduğu ve 2021 yılı hacminin 2,4 milyar kutuya ulaştığı tespit edildi.

Kutu başına ilaç fiyatında 3 kat artış görüldü

İlaç, tıbbi cihaz, geleneksel bitkisel, destek ve ileri tedavi tıbbi ürünleri ile kozmetik ürünler için düzenleyici, denetleyici, yönlendirici bir kurum olan TİTCK tarafından yayımlanan halka açık pazar raporlarının incelenmesiyle oluşturulan çalışma, 2007-2021 yılları arasında ilaçların kutu başına fiyatının 3 kat arttığını da gösterdi. Bu artışla bir kutu ilacın ortalama fiyatı 26,72 TL'ye ulaşırken ilaçların satış değerinde 5 kat artış yaşandığı tespit edildi. 2021 yılının geneline bakıldığında, ilaçların toplam satış değerinin 64,85 milyar TL'ye ulaştığı görüldü. 2013 ve 2014 yılları arasında ilaçların satış değerinde düşüş görülse de raporun kapsadığı dönemlerde yükseliş olduğu ve bu artışın 2017 itibarıyla hızlandığı gözlemlendi. Öte yandan ortalama yıllık euro kuru ve satış değerinde düşüş yaşanan 2010-2012 yılları arasında ilaçların ortalama kutu başına fiyatlarında azalmanın görülmesi, ilaç fiyatları ve kur değişimleri arasındaki ilişkiyi ortaya koydu.

Yerli Üretim Biyoteknolojik ilaçların satış değeri 14 kat arttı

Üretim süreçlerinde kritik işlemler sonucu elde edilen, canlı hücrelerden üretilen, bütünüyle karakterize edilemeyen ve gen tedavisi gibi yöntemlerde kullanılan biyoteknolojik ilaçların satış değerindeki artış ise 14 kat olarak hesaplandı. Geçtiğimiz 15 yılda 4 kat daha fazla satışı yapılan biyoteknolojik ilaçların satış hacmi 2021'de 38,22 milyon kutuya ulaştı. Biyoteknolojik ilaçların kutu başına ortalama fiyatı ise 3 kat arttı ve 2021 yılı içinde 300 TL bandını aştı. Biyoteknolojik ilaçların patent sürelerinin dolmaya başlamasıyla, kendilerine özgü üretim teknolojileriyle üretilen biyobenzer ilaçların satış değeri ise 2021 yılında 11,53 milyar TL'ye yükseldi. Estonya, Tunus ve Türkiye ofisleriyle faaliyet gösteren ECONiX Araştırma tarafından hazırlanan raporda, jenerik ve biyoteknolojik ilaçların imal-ithal oranlarına da yer verildi. Bu kapsamda kutu satış hacmi açısından söz konusu periyotta ithal ilaçların imal ilaçlara göre oranının 8 azaldığı tespit edildi.